Magdalena Szpunar

skany publikacji::   DJVU PDF
Przy cytowaniu zastosuj nastpujcy opis bibliograficzny:
Magdalena Szpunar,
,
, , ,

 

Magdalena Szpunar

Wysza Szkoa Spoeczno-Gospodarcza

 

Nastpne spoeczestwo bdzie spoeczestwem wiedzy.

Wiedza bdzie kluczowym zasobem

a pracownicy wiedzy bd dominujc grup

w zasobach tego spoeczestwa.

P. Drucker

Kapita ludzki i intelektualny szans na przezwycianie nierwnoci spoecznych.

Poziom skolaryzacji, uznaje si ze jedn z gwnych miar bogactwa narodw, a korzystanie z urzdze teleinformatycznych coraz czciej stanowi drog do korzystania z wiedzy[1]. Wiedza staje si kwintesencj wieku w ktrym przyszo nam y i funkcjonowa, analogicznie do pary i energii elektrycznej w fazie spoeczestwa nazwanego industrialnym.

W deniu ku gospodarce opartej na wiedzy niebagatelna rol ma kapita ludzki, ktry dziki edukacji moe tworzy gospodark trzeciej fali opart na wiedzy i informacji. Jednake jak to najczciej bywa, to wanie czynnik ludzi jest tym elementem, ktry stanowi gwny czynnik spowalniajcy postp. Mentalno ludzka, nastawiona konserwatywnie i negatywistycznie hamuje rozwj, szczeglnie jeli jest sabo wyksztacona[2]. Coraz dobitniej wyraa si pogld, i o rozwoju spoeczestwa informacyjnego, na pewnym jego etapie bardziej fundamentalne bd czynniki spoeczne, ni techniczne, gdy na nic zda si dostp do zasobw wiatowej sieci komputerowej, w sytuacji, gdy uytkownik, nie bdzie w stanie si ni posugiwa[3].

Wedug Kazimierza Krzysztofka wyzwaniem dla systemu edukacji XXI wieku ma sta si nauczenie ludzi kreatywnoci oraz umiejtnoci przekazywania oryginalnych metod rozwizywania problemw, w taki sposb, aby zapewni moliwo zdobywania wiedzy caemu spoeczestwu[4]. Podkrela si, i spoeczestwo informacyjne przyniesie rozwj jedynie ludziom wyksztaconym, std prawdziwym wyzwaniem staje si powszechne denie do wyksztacenia[5].

W zwizku z tworzeniem si spoeczestwa informacyjnego, Abramowicz wyrnia cztery kategorie obywateli[6]:

- Obywatel Informujcy si: musi pozna narzdzia teleinformatyczne w sposb pozwalajcy mu uzyskiwa informacje, jakich potrzebuje w danym czasie i miejscu

- Obywatel Komunikujcy si: jest Obywatelem Informujcym si, ktry ponadto potrafi komunikowa si drog elektroniczn

- Obywatel Uczcy si: jest Obywatelem Komunikujcym si, ktry pozyskuje wiedz stanowic o jakoci jego ycia zawodowego i prywatnego wykorzystujc do tego celu narzdzia teleinformatyczne

- Obywatel Tworzcy: jest Obywatelem Uczcym si, ktry potrafi tworzy produkty i usugi cyfrowe, suce zaspokajaniu potrzeb Obywateli Informujcych si, Komunikujcych si i Uczcych si

Wedug A. Straszaka podana struktura edukacyjna w spoeczestwie informacyjnym, winna przedstawia si nastpujco[7]:

 

Ryc. 1. Podana struktura edukacyjna w spoeczestwie informacyjnym

 



rdo: A. Straszak. Cyfryzacja uniwersytetu: konieczno i moliwoci

 

Krzysztofek wskazuje, i do lamusa odchodzi naczelna zasada, jak kierowao si spoeczestwo industrialne tj. 20 lat nauki i 40 lat pracy. Podkrela si, i wspczenie kady bdzie zmuszony kilkakrotnie w cigu ycia zmieni zawd w gestii instytucji edukacyjnych ley kwestia nastawienia czowieka na nieustann nauk w cigu jego caego ycia[8]. Kluczow umiejtnoci bdzie zdolno posugiwania si komputerem, co oczywicie nie oznacza, i dominujcym zawodem przyszoci bdzie informatyk. Oznacza to, i komponent informatyczny bdzie stanowi element kadego zawodu, analogicznie do zawodu pisarza w czasach gdy umiejtno pisania bya rzadka, pisarzem nazywano osob zapisujc sowa czowieka niepimiennego. W miar nauczenia caego spoeczestwa umiejtnoci pisania ten zawd znikn[9]. Komputer zwany ikon XXI wieku, odebra czowiekowi wyczno na inteligencj. Oczywicie komputer sam w sobie jest o tyle inteligentny, o ile w waciwy sposb go zaprogramowano, stanowi jakby implant ludzkiej inteligencji. Zdaniem Krzysztofka pozostanie jednak domena waciwa li tylko czowiekowi, bdzie to kreatywno, a od kreatywnoci bdzie zalee miejsce czowieka we wspczesnym wiecie[10]. Komputer - metamedium, pozwala czowiekowi pracowa, uczy si, kupowa, sucha muzyki, czyli niemal wykonywa wszystkie czynnoci dnia codziennego, tworzc nowy typ obywateli - obywateli cyfrowych zwanych netizenami.

Wojciech Cellary uwaa, i edukacj XXI wieku cechowa bdzie outsourcing, student nie przywizany do miejsca studiowania sam bdzie konfigurowa elementy wasnej edukacji[11].

 

Tab.1. Uniwersytet dzi i jutro - porwnanie

UNIWERSYTET

DZISIAJ

JUTRO

studenci = modzie

studenci = doroli

student bez dowiadczenia zawodowego

student z dowiadczeniem zawodowym, czsto duym

nauczyciel wie, czego student ma si uczy

student wie, czego nauczyciel ma si uczy

nauczanie podstaw

nauczanie rozwizywania problemw

nauczanie stacjonarne student studiuje na raz w jednym uniwersytecie

nauczanie zdalne student studiuje na raz w wielu uniwersytetach

rdo: W. Cellary (red.) Polska w drodze do globalnego spoeczestwa informacyjnego. Raport o rozwoju spoecznym

 

Computer-Based-Learning, Webedukation, Telearning, E-learining, Teletutring, to sowa wytrychy otwierajce bram do nowej edukacji XXI wieku, ktra staje si coraz bardziej popularna w rodowisku akademickim, np. Polski Uniwersytet Wirtualny.

Wydatki na nauk w Polsce s mierzone w stosunku do dochodu brutto na gow mieszkaca (GNI per capita), s niskie i wynosz 0,8%, podczas, gdy rednia dla pastw UE, wynosi 1,9%, za dla USA 2,6%[12]. Naley jednake zauway, i wydatki Polski s zblione do wydatkw Hiszpanii, Nowej Zelandii, RPA i Wgrzech, a wysze ni na przykad Grecji, Portugalii, Argentyny i Meksyku jeli wemiemy pod uwag poziom rozwoju gospodarczego[13]. O przechodzeniu ku spoeczestwu wiedzy wiadcz take takie wskaniki jak liczba publikacji naukowych na milion mieszkacw.

 

Ryc. 2. Liczba publikacji naukowych na milion mieszkacw w latach 1995-1999

 

rdo: A. Straszak. Cyfryzacja uniwersytetu: konieczno i moliwoci

Wydatki na nauk w Polsce, nie napawaj optymizmem. W Szwajcarii wydatki na jednego naukowca wynosz 266 tysicy , w Szwecji 227 tys. , Japonii 212 tys. , w Niemczech 199 tys. , we Woszech i Danii po 188 tys. , w caej UE jest to 156 tys. , podczas gdy w Polsce jest to tylko 23 tys. . Do najlepiej doinwestowanych naukowcw Szwajcarskich pozostaje nam dystans prawie dwunastokrotny, za do redniej UE prawie siedmiokrotny[14].

Wedug jednego z najwaniejszych pism naukowych na wiecie Nature, pod wzgldem liczby prac naukowych zajmujemy 19 miejsce na wiecie[15]. W badanym okresie polscy uczeni opublikowali 42 852 prace, co plasuje nasz kraj za takimi pastwami jak np. Brazylia. Na pierwsz trzydziestk krajw przypada 98% wszystkich publikacji naukowych i cytowa w nauce najwiksze znaczenie maj de facto trzy regiony Ameryka Pnocna, Europa i Azja Wschodnia oraz Indie[16].

 

Ryc. 3. Wydatki na nauk w przeliczeniu na jednego naukowca

 

rdo: A. Hodys. Polska nauka w cenie.

 

W wiecie nauki dominuj Amerykanie, do nich naley autorstwo co trzeciej wanej pracy, na nich przypada poowa cytowa. Jednake sia USA maleje, gdy dokona si porwnania z krajami europejskimi. Wrd pracujcych osb naukowcy stanowi w Polsce 0,32%, podczas gdy w Finlandii grupa ta jest niemal 11 krotnie wiksza 13,77[17].

Ryc. 4. Liczba naukowcw na 1000 pracujcych osb.

 

 

rdo: A. Hodys. Polska nauka w cenie.

 

Eksplozja informacji powoduje, i koniecznym wydaje si by przejcie od spoeczestwa informacji do spoeczestwa wiedzy. Jak wskazuje Andrzej Straszak, wedug szacunkw Uniwersytetu of Kalifornia, na wiecie zapisuje si rocznie 1,5 mld GB informacji w postaci papierowej, filmw i plikw muzycznych[18]. Jedynie spoeczestwa oparte o badania naukowe i wysok jako edukacji, bd mogy poradzi sobie z zalewem informacji, ktry moe by groniejszy, ni zatrucie powietrza i wody w wieku XX- tym[19]. W stosunku do Internetu uywa si metafory smogu informacyjnego, gdy tysice uytecznych informacji ginie w chaosie i zgieku S ich tysice i mogyby by uyteczne, ale poniewa s rozdrobnione i rozproszone, tworz informacyjna mg, ktra olepia i dusi, utrudnia orientacj, pozbawia szans dotarcia bezpiecznie do spokojnego portu rzetelnej wiedzy[20]. Wskazuje si, i eksplozja informacji zmienia piramid informacyjn.

Ryc.4. Nowa piramida informacyjna pocztkw XXI wieku

rdo: A. Straszak. Cyfryzacja uniwersytetu: konieczno i moliwoci

W spoeczestwie informacyjnym, zwikszanie informacji iloci i rnorodnoci produktw bdzie tak wielkie, e dla ich produkcji i konsumpcji warunkiem koniecznym wydaje si by posiadanie wyksztacenia wyszego zdecydowanej wikszoci spoeczestwa[21]. Liczba absolwentw uczelni wyszych w cigu dekady 1990-2000, zwikszya si z liczby 56 078 w 1990 do 261 078 w roku 2000, czyli prawie piciokrotnie[22], co obrazuje ponisza rycina:

 

Ryc. 5. Liczba absolwentw uczelni wyszych w latach 1990-2000.

rdo: A. Straszak. Cyfryzacja uniwersytetu: konieczno i moliwoci

 

Straszak, przedstawi produkty edukacyjne (absolwentw) poszczeglnych typw szk w Polsce w latach 1970-2000[23]. Jak atwo skonstatowa, najwikszy boom dotyczy szk wyszych, co obrazuje ponisza rycina:

 

Ryc. 6. Parametry modelu sektora edukacyjnego w Polsce w latach 1970-2000.

 


rdo: A. Straszak. Cyfryzacja uniwersytetu: konieczno i moliwoci

Jednake edukacja ponadwysza nie cieszy si zbytni estym, wedug sondau przeprowadzonego w portalu Gazety Wyborczej wynika, i 59% (2 123 osoby) respondentw uwaa, i nie warto robi kariery naukowej w Polsce, lepiej wyjecha na Zachd, 26% (925 osb), uwaa i warto, a 15% (544) twierdzi, e w ogle nie warto by naukowcem[24]. Z pewnoci nie jest to wynik niepopularnoci zdobywania stopni naukowych, a raczej wiadomo niewielkich gratyfikacji pieninych, jakie si wi z tzw. karier naukow, szczeglnie modo naukowca, ktry niejednokrotnie jest zmuszony za 900z utrzyma siebie i rodzin. Spadek znaczenia naukowca, jako atrakcyjnie postrzeganego zawodu, potwierdzaj badania TNS OBOP z 2000 roku, wedle ktrych naukowiec, nauczyciel akademicki cieszy si tylko 3% poparciem, zajmujc tak sam pozycj jak mechanik. Za bardziej interesujcy i ciekawy zawd respondenci uznali lekarza 14%, artyst 12%, dziennikarza 11%, pilota 8%, czy informatyka 7%[25]. Presti naukowca wyranie maleje, co potwierdzaj badania CBOS-u z roku 1993, gdzie profesor uniwersytetu zajmowa pit lokat, bdc wyprzedzanym przez lekarza, nauczyciela, rolnika (!) i grnika[26].

Parafrazujc sowa Georgesa Charpaka laureata Nagrody Nobla z 1992 roku, za prac nad detektorami czstek elementarnych nauka jest najbardziej wymagajc kochank, dniem i noc, niezalenie od pory roku, nagradza i wprowadza w stan rozpaczy. Potrafi niszczy jak najgorsza nerwica natrctw, ale obdarza potrafi radoci i najwyszym poczuciem spenienia. Piotr Sonimski w odniesieniu do nauki rwnie uywa metafory kobiety, ba jego zdaniem nawet najmniejsze odkrycie w laboratorium jest bardziej atrakcyjne, ni podbicie nowej kobiety. Jednake jego zdaniem w przypadku nauki, nie mona mwi o adnym nasyceniu Zdaniem Sonimskiego naukowiec jest do pewnego stopnia Panem Bogiem, bowiem to on sam wymyla pytanie, na ktre sam nastpnie odpowiada. Naukowiec odczuwa w yciu wicej satysfakcji, bowiem wydziera czstk prawdy Bogu, a artysta zdaniem Sonimskiego jedynie przerabia to, co Pan Bg mu da. Nauce nie mona powici, tylko odrobin, cz swej osobowoci. Nauka domaga si, wrcz da wycznoci na czas wolny. Oczywicie mona uprawia nauk od czasu do czasu, tak z doskoku, w przerwach pomidzy, jednake w taki sposb nigdy nie doczy si do panteonu wielkich tego wiata[27].

Naley pamita, i o rozwoju spoeczestwa informacyjnego, w gwnej mierze decydowa bdzie czynnik ludzki. Samo nasycenie technologi cho z pewnoci niezwykle wane nie zastpi powszechnej edukacji, a w szczeglnoci edukacji informatycznej. Niezwykle istotnym wydaje si by fakt uwiadomienia, i wyparcie ze wiadomoci denia ku gospodarce opartej na wiedzy, na niewiele si zda, gdy jak czytamy w dokumencie Cele i kierunki rozwoju spoeczestwa informacyjnego w Polsce, wydanym przez KBN 28 listopada 2000 roku: Pierwsze kraje, ktre wkrocz do spoeczestwa informacyjnego, uzyskaj najwiksze korzyci. One ustal porzdek rzeczy dla wszystkich, ktrzy pjd w ich lady. Dla kontrastu, kraje, ktre odkadaj decyzje lub preferuj rozwizania czciowe, mog dowiadczy w najbliszej dekadzie katastrofalnego spadku inwestycji i zmniejszenia liczby miejsc pracy. Niestety spoeczna wiadomo transformacji ku globalnemu Spoeczestwu Informacyjnemu i Gospodarce Elektronicznej jest w Polsce nika. Jak wskazuje Wojciech Cellary, Polacy nawet ci dobrze wyksztaceni, traktuj to zagadnienie jako odlege w czasie i nie dotyczce ich bezporednio, uwaajc, i s waniejsze rzeczy do zrobienia, a ta transformacja moe jeszcze poczeka. Jednake naley mie na uwadze, i rozwinita cz wiata nie bdzie czeka, a Polska nadrobi opnienia[28].

 

Literatura:

 

- Abramowicz, W., Absolwenci uczelni obywatelami globalnego spoeczestwa informacyjnego. Referat wygoszony na I Krajowej Konferencji Naukowej e Uniwersytet: Metody i Narzdzia, Rzeszw, WSiZ, 2002

- Cellary, W., Porwnanie uniwersytetu dzi i jutro. [w:] Polska w drodze do globalnego spoeczestwa informacyjnego. Raport o rozwoju spoecznym. pr. zbior. pod red. W. Cellary, Warszawa 2002.

- Czerniejewski, B., Nauka i innowacyjno na potrzeby gospodarki. [w:] Polska w drodze do globalnego spoeczestwa informacyjnego. Raport o rozwoju spoecznym. pr. zbior. pod red. W. Cellary, Warszawa 2002.

- Dokument KBN, Cele i kierunki rozwoju spoeczestwa informacyjnego w Polsce, 2000.

- Hodys, A., Polska nauka w cenie. w: Gazeta Wyborcza. 16.07.2004

- Komunikat CBOS. S. Mocek. Presti zawodw. nr 0978

- Krzysztofek, K., Przemiany spoeczne i gospodarcze, [w:] Polska w drodze do globalnego spoeczestwa informacyjnego. Raport o rozwoju spoecznym. pr. zbior. pod red. W. Cellary, Warszawa 2002.

- Markowski, M., Czynniki rozwoju spoecznego i gospodarczego. [w:] Polska w drodze do globalnego spoeczestwa informacyjnego. Raport o rozwoju spoecznym. pr. zbior. pod red. W. Cellary, Warszawa 2002.

- Raport TNS OBOP. Polacy o zawodach. K. 023/00

- Straszak, A., Cyfryzacja uniwersytetu: konieczno i moliwoci. Referat wygoszony na I Krajowej Konferencji Naukowej e Uniwersytet: Metody i Narzdzia, Rzeszw, WSiZ, 2002

- Szpunar, M., Gen ciekawoci rzeczywicie istnieje, http://ksiazki.wp.pl/katalog/recenzje/recenzja.html?rid=35647

- Tadeusiewicz, R., O potrzebie naukowej refleksji nad rozwojem spoeczestwa informacyjnego. [w:] Mikrospoeczno informacyjna na przykadzie miasteczka internetowego AGH. pr. zbior. pod red. L. Haber, AGH., Krakw.2001

- Tadeusiewicz, R., Spoeczno Internetu., EXIT, Warszawa, 2002.

- Zagrodzka,D., Czy w Polsce mona zrobi karier w nauce? w: Gazeta Wyborcza, 19.09.2003.


 

Streszczenie:

 

Poziom skolaryzacji, uznaje si ze jedn z gwnych miar bogactwa narodw, a korzystanie z urzdze teleinformatycznych coraz czciej stanowi drog do korzystania z wiedzy. Wiedza staje si kwintesencj wieku w ktrym przyszo nam y i funkcjonowa, analogicznie do pary i energii elektrycznej w fazie spoeczestwa nazwanego industrialnym.

W deniu ku gospodarce opartej na wiedzy niebagatelna rol ma kapita ludzki, ktry dziki edukacji moe tworzy gospodark trzeciej fali opart na wiedzy i informacji. Jednake jak to najczciej bywa, to wanie czynnik ludzi jest tym elementem, ktry stanowi gwny czynnik spowalniajcy postp. Mentalno ludzka, nastawiona konserwatywnie i negatywistycznie hamuje rozwj, szczeglnie jeli jest sabo wyksztacona. Coraz dobitniej wyraa si pogld, i o rozwoju spoeczestwa informacyjnego, na pewnym jego etapie bardziej fundamentalne bd czynniki spoeczne, ni techniczne, gdy na nic zda si dostp do zasobw wiatowej sieci komputerowej, w sytuacji, gdy uytkownik, nie bdzie w stanie si ni posugiwa.

Human capital and intellectual chance on overcoming social unevenness.

Scholarisation level, it recognises from one of main measures of wealth of nations, and using from devices teleinformatics more often state road to using with knowledge. The knowledge becomes with quintessence of age in which it came us to live and to function, similarly to steam and energy electric in phaze of society named the industrial.

In endeavour towards leaning on knowledge economy not trifles human capital has part, which it thanks to education can create economy of third wave leaning on knowledge and information. Yet how this the most often happens then men's just factor is this element which makes up main factor slowing down progress. Human mentality, set conservatively and negatywist brakes development particularly, if it is educated faintly. The opinion more distinctly speaks, that about development of informative society, on sure his stage more fundamental the social factors will be, than technical, when the access on nothing passes to supplies of world computer net, in situation, because the user, it will not be in state her to help.

serwis umoliwiajcy profesjonalne przygotowanie ankiet:: eBadania.pl